Sarajka izlaže u Feniksu

Igrajući se peskom, drugačijim umetničkim izrazom od kamena koji je stožer postojanja stećaka, na slikarskom platnu, bojama otvara jednu novu dimenziju komunikacije

Dosadašnje stvaralaštvo Alme Telibećirević sastoji se iz dva opusa, prvi, pod nazivom ‘Simboli naslikani pijeskom vol. 1’, nosi specifičnosti kulturnog, istorijskog i geografskog konteksta Bosne i Hercegovine, dok je drugi, ‘Simboli naslikani pijeskom vol. 2’, nastao u jednom sasvim drugačijem kulturnom, istorijskom i geografskom kontekstu koji svedoči o fertilnosti pa onda i suptilnosti koncepta stvaralaštva umetnice.

Simboli u Feniksu

Sarađujući sa ‘Heard’ muzejom, najznačajnijom institucijom koja se bavi starosedeocima Amerike, i upoznavanjem sa njihovom kulturom, izrazima i simbolima, redizajnirajući postojeće simbole uzorcima peska sa Floride, iz Kalifornije, kao i iz Rezervata zemlje nativnih Amerikanaca, umetnica je i ovaj put ostvarila autentičnu simboličku komunikaciju pustviši simbole jedne nove kulture da iskomuniciraju nju.

Nakon izlaganja u više gradova Bosne i Hercegovine, samostalne izložbe u Beču, u Austriji tokom 2012. godine, drugi deo opusa našao je svoj izraz i ugledaće svoje ljubitelje, u Feniksu, glavnom gradu savezne države Arizona, počev od 27. februara 2013. godine.

Dodir sa delom Alme Telibećirević navodi na razmišljanje o suštini umetnosti, one koja se nalazi u delu, te tako zahteva od nas presipitivanje šta je delo i kakvo je. Osim toga što je stvar po sebi ono je i alegorija ali i simbol svesti koji zajedno skoro oduvek čine konceptualni okvir u kome se pristupa umetničkom delu.

Inspiraciju iz Stećaka

Sam naziv ‘Simboli naslikani pijeskom’ pod kojim umetnica izlaže, ukazuje na značaj simbola u delu, kao i na način kojim kroz simbole komunicira kroz prostor i vreme. Naime, suština simboličkog ponašanja je da je ono sredstvo komunikacije gde učesnik i posmatrač moraju da dele zajednički sistem konvencija kako bi komunikacija bila moguća što se u delu umetnice kroz simbole i spoznaju ličnog identiteta kroz srednjevekovnu Bosnu i život između ostalih i Bogumila, čija je harmonija u neprijatnom kontrastu sa vremenom u kome bivstvujemo, čini gotovo idealom.

Osećam nužnim da se pozovem i napravim kratak osvrt na inspiraciju koju umetnica crpi iz Stećaka, kao i da istu približim auditorijumu kome nije bliska. Naime, Stećci su jedan izraza bosanske srednjevekovne duhovnosti i skoro da se po konturama javljaju od sredine XI veka da bi svoj pun izraz dobili tokom sredine XIV veka. Počevši od sasvim jednostavnih oblika kao što su kamene ploče, stećci će doživeti brojne uticaje koji će ih učiniti ne samo raznovrsnijim u pogledu forme, već i monumentalnijim u smislu dekoracije. Posebnost stećaka kao i njihovog likovnog izraza pre se može objasniti izolovanošću Bosne i Hecegovine nego autohtonošću fenomena koji se kao čudom razvio na ovim prostorima. Ovo, naravno, navodi na pitanje šta je to što nam u stvari stećci poručuju? U ovom kontekstu odgovor posrće pod teretom mitova koji obavijaju stećke, no međutim oni kao i svaki drugi spomenik kulture i umetnosti jesu bitni.

U postupku stvaranja umetnica se oslanja na skup informacija koje imaju kredibilitet u smislu u kom predstavljaju sponu prošlosti i sadašnjosti, pozivanjem na civilizacijske tekovine koje svoj izraz dobijaju igrom simbola koji dalje nasumičnog posmatrača, pa onda i ljubitelja umetnosti svakako ne mogu ostaviti ravnodušnim samim tim što simbolizam kao takav nameće interakciju.

‘Ne’ utabanim diskursima

Igrajući se peskom, drugačijim umetničkim izrazom od kamena koji je stožer postojanja stećaka, na slikarskom platnu, bojama otvara jednu novu dimenziju komunikacije, baveći se pre svega umetnošću u kojoj značajno mesto imaju konstelacije i mesto koje u njima zauzimaju mentalni entiteti podložni opažanjima, gde je svaki sebi dovoljan s jedne strane dok istovremeno može i razvija odnos sa drugim. Ovo upućuje da umetnost govori o suštini stvari a ne o međusobnim odnosima.

Prateći moderne tokove slikarstva, umetnica stavlja suštinu stvari u prvi plan koristeći se intrigantnim načinom prikazivanja. Da bi umetnik našao svoj izraz na način na koji to čini Alma Telibećirević neophodno je postojanje procedure kroz koju se prošlo, naime, neophodno je da kažeš ‘ne’ utabanim diskursima, a to je neophodno učiniti opravdanjem i dokazom, iza čega stoji kritičko oko i poznavanje materije. To je u ovom slučaju dovelo do komocije upotrebe materijala za umetnost pre svega prema slobodi, a onda i prema afinitetu, bez predrasuda da je umetnost samo ono što je što je predstavljeno standardizovanim formama ili u najjednostavnijem smislu bojom na platnu.

Postavljajući pitanja smisla, naslućujući formu, igrom rad umetnice pokazuje da je umetnost ta koja sadrži gestove kao arhetipske forme, dok forma kao forma predstavlja intuitivne i imaginativne kombinacije.

piše: Dragana Kantarević, antropologinja iz Beograda